ستاره “فروغ” اقبال دوباره می یابد؟!

۱۸ شهریورماه، پرتال اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان، خبری با عنوان «گیلان صاحب موزه موسیقی می شود» منتشر کرد. خبر خوشی که قرار است با مرمت مدرسه تاریخی فروغ رشت، این بنای میراثی به عنوان «موزه موسیقی» تغییر کاربری یابد.

مدرسه «فروغ» و یا با نام نخست آن «مهستی»، بعد از مدرسه «طوبی» در تهران، دومین مدرسه به سبک نوین برای تحصیل دختران است. «فروغ» در محله آفخرای رشت قرار دارد و در حال حاضر قدیمی ترین ساختمان مدرسه در کل کشور است، زیرا مدرسه طوبی مدتی بعد از احداث در جریان مخالفت برای آموزش دختران به آتش کشیده می شود.

مدرسه دخترانه فروغ رشت، هم به لحاظ معماری و هم شاخصه های آموزشی در مقایسه با مدارس قدیمی کشور، استثناست. سازه منحصر به فردی که از ابتدا به نیت یک فضای آموزشی ساخته می شود و هدف خیرین از تاسیس آن شکستن تابوی جنسیت در فضای آموزشی بود.

براساس پرونده ثبتی موجود در اداره کل میراث فرهنگی گیلان، این مدرسه در سال ۱۲۸۴ شمسی ساخته شده است. البته براساس یادداشت های برخی مورخان از جمله «شادی پیروزی»، در سال ۱۲۸۲ خورشیدی و براساس کتاب «مرادعلی توانا» در سال ۱۲۷۹ خورشیدی تاسیس شده است.

مهدی بشارتیان، در کتاب فرهنگ مصور استان یکم، به تفصیل پیرامون تاریخچه این مدرسه، موسسین و مدیران آن شرح داده است. بنابر منبع یاد شده، تا شهریور سال ۱۳۱۹، این مدرسه توسط یک گروه خیر غیر ایرانی اداره می شد و پس از ابلاغ دولت، مبنی بر تعطیلی کلیه آموزشگاه های خارجی، دبیرستان مهستی تعطیل و با نام جدید یعنی «فروغ» زیر نظر وزارت فرهنگ وقت کار خود را ادامه می دهد.

پس از آن نام مدرسه مهستی به «فروغ» تغییر نام داد، ابتدا «کوکب سهرابی» و سپس «بانو مهکامه محصص لاهیجانی»، دوست پروین اعتصامی، مدیر مدرسه می شود.

براساس نوشته های «فریدون نوزاد»، از مورخان گیلان، در ابتدا در این مدرسه، رشته «خانه داری» تدریس می شد، اما بعدها رشته های طبیعی و علمی نیز به رشته خانه داری اضافه شد.

دانش آموختگان این مدرسه بعدها مصدر خدمات بسیار بزرگی شده و خود از موسسین دیگر مدارس دخترانه می شوند. همچون روشنک نوعدوست و عزت فروزان(موسس مدارس سعادت نسوان و تربیت نسوان). نیره ابتهاج سمیعی(نخستین بانوی راه یافته به مجلس شورای ملی) و دکتر آذراندامی، کاشف واکسن وبای التور تنها چند نمونه از دانش آموختگان ممتاز این مدرسه هستند.

بعد از انقلاب ۱۳۵۷، فروغ به «۱۷ شهریور» تغییر نام می دهد و تا سال ۱۳۸۶ به عنوان دبیرستان دخترانه فعالیت می کند. آموزش و پرورش در سال یاد شده تصمیم به تخریب این بنا می گیرد. خوشبختانه با فعالیت برخی از فعالان فرهنگی از جمله مدیر وقت دبیرستان، بنای فروغ از خطر تخریب دائمی نجات یافته و دهم اسفندماه ۱۳۸۷ به شماره ۲۴۳۷۹ در فهرست آثار ملی ثبت می شود. هرچند در حریم یک بنای ثبت شده و در حیاط همان مدرسه، ساختمان جدید دو طبقه ای ساخته می شود که همچنان کاربری آموزشی برای دختران دارد.

از سال یاد شده تاکنون اقدام اساسی برای مرمت این بنای ارزشمند صورت نمی گیرد. هرچند بارها شاهد عکس های یادگاری و وعده های مسئولان کشوری و استانی برای احیای قدیمی ترین مدرسه دخترانه کشور بوده ایم.

سال ۱۳۹۵ در پی انتشار گزارشی با عنوان «فروغ رو به افول است» بار دیگر توجه ها به قدیمی ترین مدرسه دخترانه کشور جلب شد و طی بازدید معاون اول رئیس جمهور وقت، اعتباری برای مرمت فروغ تخصیص می یابد. ولی از آنجا که اعتبار ناکافی بود و آموزش و پرورش نیز به عنوان مالک از تخصیص اعتبار برای مرمت این بنا شانه خالی کرده بود، مرمت، ناتمام رها شده و همین مرمت ناقص بلای جان فروغ می شود. با گودبرداری اطراف مدرسه و بازکردن بخشی از آبراه و گربه روها، رطوبت ناشی از نزولات جوی، به بنای مدرسه آسیب می زند.

به تازگی مدیرکل میراث فرهنگی گیلان اعلام کرده مرمت بنا با تخصیص اعتباری از سوی این اداره کل از سر گرفته می شود.

در همین زمینه ولی جهانی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، در گفت وگو با خبرگزاری ایسنا می گوید: اعتباری بالغ بر ۱۰ میلیارد ریال برای مرمت و احیای مدرسه دخترانه فروغ رشت اختصاص یافته و با انتخاب پیمانکار ذیصلاح عملیات مرمت این بنای تاریخی دوره قاجار آغاز می شود.

وی اضافه می کند: ساختمان مدرسه فروغ، نخستین بنایی است که به عنوان مدرسه ساخته شده و قدیمی ترین مدرسه دخترانه کشور است و قرار است پس از تکمیل عملیات مرمت، به موزه موسیقی تغییر کاربری داده و در اختیار هنرمندان عرصه موسیقی قرار گیرد.

مدیرکل میراث فرهنگی گیلان می افزاید: در این مرحله از پیمان، مرمت و تعویض درب‌ها، لمبه کوبی طبقه دوم و مرمت دیوارهای داخلی از جمله برنامه‌های مورد نظر اداره کل بوده و در مراحل بعدی نیز قسمت‌های مختلف دیگر مورد مرمت و بازسازی می شود.

حال خبر «ایجاد موزه موسیقی در قدیمی ترین مدرسه دخترانه کشور» را در کنار دیگر اخبار منتشر شده در سال های اخیر در ارتباط با مدرسه فروغ قرار می دهیم که در پرتال میراث فرهنگی منتشر شده است:

«ایجاد موزه آموزش و پرورش در مدرسه فروغ(آبان ۱۳۹۶)»، «ایجاد موزه در قدیمی ترین مدرسه دخترانه رشت(تیر ۱۳۹۹)»، «مدرسه فروغ برای احیا به بخش خصوصی واگذار می شود(تیر ۱۴۰۰)» و «مدرسه فروغ، هنرستان هنرهای زیبا می شود(مهر ۱۴۰۱)»

حالا باید دید تخصیص اعتبار یک میلیارد تومانی می تواند مرمت این بنا را تکمیل کند؟! و یا در سال های آتی هم باید منتظر تخصیص اعتبارهای قطره چکانی برای احیای بنا و وعده های جدید تر برای مدرسه ای شد که در محله آفخرای رشت سرپاست.

انتهای پیام